前言:
如果你正呆在室内,放眼望去的第一件的人造物体的制造都基于测量。现在,在我面前的是一个宜家的杯子。它的制造除了需要进行材料和几何方面的测量之外,成品之后仍需要经受例如膨胀比例和从多高的地方掉下来才会摔碎之类的测量。如果你看到的是可以吃到肚子里的东西,那可能测量的部分要升级到生物化工领域这样我们才不会吃坏肚子。任何学科的发展,产业的发展都离不开测量。没有测量就没有研究的基础,没有标准,技术就不能做为第一生产力驱动任何一个行业。
神奇的是,在声学领域中这种情况并不能被很多人接受。例如在传说中的消费级音响行业,除了厂商用于推广的高大上名词之外,我们每天都会遇到人儿能否分辨出线材甚至水电还是火电的争论。这种普遍存在的现象究其根源应归结于著名火箭燃料专家郭德纲的论述所产生一系列的不良影响。所幸仍有少数音频行业的学者与工程师长期的肩负起科普与教育的工作希望消费者可以理解一下基于中学物理的常识,免于被坑。常见的神奇音频产品包括:
价值130美元的调音石
500英镑的量子音频夹
3000美金一套的声学碗
流传到国内的量子贴纸
1800美金的CD消磁仪
500美金的USB线材
想掀桌的同学见识不要太短,就这,就这些其实都不算个事儿。尤其是某种既是消费类音频产品又是传统手工制造领域情况就变得更复杂一点。简单说就是销售层面不存在法律的约束。在其他行业的欺诈行为,用于手工音频产品销售的时候都可以不被追究责任。一旦受到来自外界的质疑一般得到的反馈是:“你不会做琴就不要瞎说,做琴是一种艺术没有规则与标准。”在小提琴制作与销售这一领域中,绝大多数初学者被忽悠的金额并不高。危害在于对演奏水平提高和音色审美的长期影响。当然还有少数土豪一掷千金买到了存在问题的名古琴时会发现,现有司法鉴定和消费者维权机构都帮不到你不好意思了亲。
按常识,有标准总比没有任何标准要好上很多。我们可以充满敬意的去学习意大利人传统制琴工艺标准,一种历史悠久而且具备实际效果的标准。我们可以相信现代的各国提琴制作比赛,经验丰富的评委也是一种值得尊敬的标准。我们还可以相信自己的耳朵,毫无疑问具备良好听力与乐感的制琴师可以做出不亚于古人的提琴作品。当然,我们还可以相信科学仪器测量的结果,一种客观的参考可以节省很多人的时间而已。但是,在任何一个没有标准,没有规则的环境下只会导致劣币驱逐良币的情况出现:好的制琴师与普通消费者双输。目前行情下韭菜还很多,等到骗子割到底了就会抛弃这个做烂掉的行业另外换一个行业去糟蹋。
1.测量的意义:
在音乐声学领域有一个神奇的传说吸引着200多年来各行各业的探索者付出无数的努力。——Stradivari之谜:为什么黄金时期意大利以Stradivari为代表的提琴作品至今仍是无法被超越。
为此,他们提出了各种各样的解答:有人去研究了古代清漆的神秘配方;有人去研究木材的化学处理;还有人走上了面板调试的不归路。然鹅,斗胆提一句:在撸起袖子加油干之前是不是该考虑以下问题:
- 谁说Stradivari做的琴是天下一?(这位朋友借一步说话,双盲测试有兴趣了解一下吗)
- 听起来什么样的声音算是一把“好”琴?
- 我说的好和你说的好是一回事吗?
有人说声音是主观的。如果一个主观起到决定作用的结果不能让所有人满意,那么按照人类发展的常态,我们一般会向机器和技术求助看看能不能让这个问题变得简单一点。不然,盲测中比较残酷的情况就会出现。你觉得价值100W的Strad其实是网管100块淘宝来的。还有人说一把提琴是艺术品,不能用测量和量化标准去衡量。这位朋友请问一下: 意大利传统制琴的图纸是不是随便画出来的;三年赛评选出来的各项奖项是不是标准?能称得上艺术品的都有个共同点,人和人的创造才是艺术品。而一件物品本身不是艺术品。画家的名画是艺术品,而画笔不是艺术品。同样,音乐家使用乐器在某个时刻使用某位作曲家的谱子创造的我们可以说是一件艺术品。人永远比琴更重要,没有被演奏的琴只是一块木头。
2.测量的用途:
很多很多朋友们都会把提琴声学测量的意义理解成为做出一把天下第一的好琴,这并不容易。而另一个比较循序渐进的思路应该是:
- 定义概念,划定研究范围。论证有哪些是可以被量化测量的数据,他们是否合理。
- 需要量化的不仅是好琴还是差琴。更重要的意义是例如音色温暖与冷峻的两把琴在声学上的参数区别是什么。适合室内乐演奏琴,协奏琴与独奏琴在声学参数上的区别又是什么。
- 制定标准,对一把小提琴的声学性能作出客观判定。
- 量化提琴调试的数据,例如不同质量与几何参数的音柱与琴码适合的调整区间。
- 最后,才是最艰难的一部分:用提琴声学的成果做琴。
- 最最后,迄今为止对于网管来说已经确定在产生实际用途就是:我们家娃从现在开始到大学的自然物理课的扩展作业好像都被我做完了。无论对于小朋友还是大朋友来说,有什么课程能比一个又能玩音乐又能一起做物理数学作业更有意思的呢。
除了上述这些个人的想法之外,一些客观存在的事实需要制琴领域中追求精益求精的制琴师去注意:从物理学家的角度来看,现代小提琴没有任何理由不能做得像Stradivari一样好。马丁·施莱斯克(Martin Schleske)和Jim Woodhouse都宣布已经可以复制名古琴的音色,平且在可以重复的测量试验中其作品的声学特征数据确实非常接近目标名古琴的声学特征。(还没摸到过两位老师作品,不好多说)目前活着的制琴师中最贵的两位都比较低调(Joseph Curtin和Samuel Zygmuntowicz),请了解下他们是怎么做琴的。曾有国内知名制琴师真的去了解了一下上述制琴师的某一件作品的某几张图片。然后给到了基于自己经验与猜想的一些批判。这种情况并不罕见,在神奇的制琴圈我们经常可以见到抛开声学性能谈工艺(反之也成立),外行指导内行,比赛第80名比第1名琴卖的还贵及一系列不承认客观存在事实的现象。而当我们出于对传统制琴行业的尊重,拿出国际比赛名次与公开成交记录的时候。都会得到相同的一个回复:“一定是假的,一定是选手贿赂了裁判与交易平台。”
另一个常识:有些制琴师热衷于精确复刻黄金时期Strad琴型这件事是否靠谱。请记得之前提琴演化历史章节中我们曾提到:早期的黄金时期提琴被制造出来的时候琴码形状,琴弦张力,标准音高等都和现在不一样了;木材的粘滑特性在300年后也已经和当时完全不一样了。如果你把一把琴做得和古琴的各项几何参数一样的话,按道理讲,声音一样才怪。当然不可否认的是,今年做的新琴2320年后可能就会变好听了。
3. 测量目标与方法:
这一部分我们将试图了解所谓测量到底要测量些啥,还有如何去测量这些数据的方法。简单来说测量需要三种东西:激励;传感器和分析软件。在进入正题之前我们需要做一些前戏以便更快速的了解与测量有关的基本概念。请同学们双手举起一块木板,上面撒一些盐。然后请跟着我一起以每秒440次的速度抖动这块木板,请注意每次的抖动幅度力度不需要一直但要保持和谐的美感,一粒盐最好也不要洒下来。这时候我们双手在做的事情就是激励了!很好,请保持这种抖动的状态下伸出你的第三只手。将其轻轻的摸在这块板子上,通过触觉你是不是可以感知到这种每秒440次的振动频率?很好!这就是传感器了。在接下来的内容中,无论我们看到哪里觉得有点头晕脑胀时还请重复如下几个灵魂口诀可以有效缓解症状:
- 敲琴的哪里?
- 在谁的房间里敲?
- 用什么东西敲?
- 用多大力敲?
- 以及敲完了如何测量敲击的力等等。。。(编不下去了)
3.1 观测振型(直观)
既然我们知道声音是由物体的振动产生的,如何能看到小提琴到底是在怎样做振动的?如果振型可以被我们以直观的方式看得到,那么一个小学生也可以看到提琴发出每一个不同的声音时都是在如何振动的。对于制琴师来说,假如可以在制作每一把提琴的时候都可以直观的看到各个振型,那么在不需要理解例如FFT算法的情况下一样可以更有效的进行提琴的面板背板调试。现代小提琴400年前的诞生就依赖于当时最先进的科学仪器,而我们现在使用的仪器与百年前的圆规一样都是为了让制琴师节省更多的时间,取得更准确的测绘数据。把科学与传统制琴进行对立的观点,从一开始就违背了哪怕是传统制琴的理念。假如有一天我们可以复活Stradivari或者莫扎特,他们并不一定会拒绝使用更好的仪器去进行创作。原则只有一个,什么工具好用管用又便宜我们就用哪个。
3.1.1 撒盐大法
Chladni, Ernst Florens Friedrich (1756–1827)。发现自由状态下物体的固有频率振动,可以通过一种方式被视觉观测。即 :mode lines。早期实验使用的是茶叶,目前用的是在面板背板上撒盐或沙子。将面板或背板平稳的放置于海绵支撑的平台上,使用大功率音响或正弦波发生器播放不同频率作为激励。当到达某个具体频率时,均匀散在面板上的盐粒会排列成视频和图片中的固定形状。整琴其实也可以一样做撒盐大法(Kerit Patrick)。在没有电的古代,激励方法是拿琴弓去摩擦木板的边缘。
3.1.2 激光多普勒测振仪
某种意义上来说,这个很贵的Polytec公司的产品主要是用来让我们更直观的观测小提琴如何振动的。如果说撒盐大法的视觉效果是任天堂时代红白机超级玛丽的话。那么到了这个阶段,我们则进入了PS one时代,可以玩一些3D游戏了。虽然这时候的3D多边形还惨不忍睹。但无接触的传感器(激光打点上去就行了不用粘什么金属片和去买监听麦克风了)对减少原有实验中那些微小传感器施加在琴体表面上而产生的误差有很大优化。(动画演示详见提琴声学部分内容)
3.1.3 有限元仿真
随着丧心病狂的游戏玩家对于多边形与像素的追求(显卡算力),PS上的多边形显然不能满足需要。越来越多的技术被应用于不光要提升画面的精细程度还要模拟现实中的重力与流体固体的物理性质,就像PS5的游戏中已经出现了实时运算的物理引擎一样。有限元仿真就相当于在有了现实物理现象的数学表达公式之后,我们可以在计算机中模拟这一现象。例如:流水,物体的跌落与粉碎,子弹的弹道。当然,还有小提琴的振动。(动画演示详见提琴声学板块内容)在虚拟现实下妈妈再也不用担心我激励与传感器的难题了。
3.2 频谱分析(抽象)
上述对于振型的直接观测结果可以帮助我们理解原理,但无法使用数据进行更准确的进一步工作(例如调试面板与客观评价)因此需要一种更简单可以量化的方式。在研究和描述任何弦乐器声学特征最常见和最简单的方法是测量施加在琴码上弦支撑点处的导纳A(单位是速度/力)。电桥导纳(Admittance)这种测量方法同样来自于学电的同学们。这种1833年发明的惠斯通电桥法至今仍在被广泛使用。
之前说过多次的重点。琴码上的的导纳可以用每个简正振动模式的叠加之和来表示,一把琴上面的所有部件和他们之间的耦合作用都包括在内。公式可以写为:
实际上,通过测量导纳的频率响应,包括振幅和相位,可以将导纳分解为单个模态贡献的总和,从而确定贡献的正常模式的有效质量、频率和阻尼。对于小提琴来说,在~4khz以下的可识别模式通常将近100个(Bissinger),尽管并非所有这些都对声辐射有贡献但真的就有这么多。在这种方式下,我们以抽象的数字与图标去理解提琴的振动特征。生成的是一张频谱图。通过导纳可以测量出的目标单位包括:频率;振幅与相位。下面我会把这么多的振动模式简化成两部分:
全琴低频区振型与频谱(Violin Signature modes< 1khz)
这可能是和提琴声学有关被提及最多的参数了。简单来说就是小提琴在不同频率都是在用什么样的体位进行不可描述的运动。有同学不理解他们到底代表着什么的话可以参考提琴声学中的第四章那段直观的动画演示。低频区指的是1000hz以下,通常以A0;B1+;B1-;CBR;A1;B0等形式出现,单位也是hz。可以在频谱图上明显的看到这些峰值。并不是每一把琴都可以测量到所有这些数据,实际的判定需要结合全琴撒盐大法获得的棒球节点线进行判定。实际上低频区的特征并不止这6个,观测结果可以到10个,用模态分析的话可以有30个。通常情况下,A0,B1-和B1+被认为是最有用的三个参数。但仅用低频区的六个频谱特征还不足以完整的描述一把提琴声学质量。
全琴高频区频谱特征(Violin Signature modes>1khz)
这部分的提琴振动呈现出更复杂的更多振型。当声波波长小于小提琴面板外壳上弯曲波的波长时,声辐射的指向性越来越明显,用之前的多极展开来考虑声辐射并不合理。在~1khz以上,各种振动模式强烈重叠,因此使用比较频率平均全局特征的方法更为合适。测量结果表明,在4khz及以上的频率下,声辐射损失能量从接近零增加到大约100%的效率,其中几乎所有的能量损失都是由声辐射而不是内部阻尼造成的。这些详细模态分析研究的最终目的是将测量的声学特性与有限元分析结果相关联,并生成有关声学特性的足够信息。
测量方法概述:
无论我们使用哪种测量方案,在整个系统中都需要由三部分组成:
- 激励:负责让琴通过某种方式振动起来,无论是用人的真实拉弦还是某种机械装置。
- 传感器+ADC:负责接收记录激励产生的导纳数据,对模拟信号进行预处理。进而获取振幅,频率与相位等数据。
- 分析系统:使用算法例如FFT去处理收集到的数据,使数据看起来更容易识别与分析。
3.2.1 古典主义锤击(Tap tone)+人耳听力
既然要在琴码琴弦接触那里施加力,那么我们施加什么样的力呢?多大的力度角度比较好?答案很简单,用个锤子!古代制琴师在制琴过程中会使用手指关节或木槌敲击小提琴的面板,这种用锤子的功夫是一种历史悠久的祖传技能。和很多现代自称为制琴大师的大师们想象的不一样,古人用锤子敲琴面板并不是为了获取声音是否通透而是在寻找撒盐大法生成的棒球节点线。通过不断的敲击各个位置,可以通过明显的声音变换来逐渐逼近节点线的真实位置。对于提琴面板的调试都需要发生在节点线的两边。甚至意大利古代的制琴师连手持面板的位置也有规范,这种凭借经验且符合科学原理的制琴技艺实在是令人敬佩。如下图中这位大哥使用的方式中,我们不光可以看到持板位置相当讲究使得面板处于一种接近自由振动的状态,而且只用一边耳朵在非常近的位置去听相当于在做数字录音采集时使用单声道可以避免双耳位置差异造成的偏差和减少低频混响带来的影响。
3.2.2 古典主义锤击+麦克风传感器
锤子还是古代锤子,甚至直接上手的情况下。由于现代科技有了麦克风和免费开源的声学频谱分析软件(Aucacity),在激励方法不变的情况下有了传感器和分析软件的帮助我们就可以获得经过FFT算法处理后的频谱图。有了这种零成本的测量方案,每一个人在最低声场要求下都可以立刻进行提琴频谱测量。(别靠墙除非你家墙上有尖劈或至少有鸡蛋海绵)虽然这在操作流程上并不符合实验室级别的规范要求,但对于制琴师的工作环境下其实足够得到有效参考用于提琴面板的调试。居家环境下使用最廉价的麦克风仍然可以测量十次有九次取得一样的低频阶段的主要频谱特征:A0;B1+;B1-;CBR;A1和B0。当出现频谱图中部分峰值难以判定时,结合撒盐大法我们就同时获得了振型观测与频谱特征这两种需要的测量数据。这种测量方法的成本几乎是可以忽略不计的。以下是Jonathan Rowe先生本尊示范的测量视频:
现代主义锤击+麦克风传感器
目前广泛使用的提琴测量方法是原理上与古典锤击法相同的升级版,区别在于我们使用可以固定敲击力度加速度的电脉冲锤和更精密的监听级麦克风做传感器,开发专门应用于提琴频段的分析软件和选择在更好的消声环境做测量。而这样的一套测量系统早在十年前就已经被成熟使用并且公布了所有的参数要求,任何人都可以按照规范去自己组建一套更精密严谨的测量系统。其价格确实不算便宜,等同于上海某著名制琴工作室集中地的一个月房租而已。作为世界第一制琴大国,这套成熟的测量系统只在北京有那么一套。
3.2.2 接触式正弦波激励+接触式薄片传感器
这是一套自六十年代开始就被广泛使用的测量系统。哈金斯夫人的时代曾使用这类设备对提琴进行大量声学测量。使用一个与琴码接触的金属部件发出各个频率的正弦波使提琴振动。同时在提琴的不同位置贴上薄片式的传感器收集导纳数据。这一方法至今仍没有过时,与电脉冲锤的激励方式相比各有利弊。在实验科学中,最好的不一定是最贵的。
- 锤击激励产生的信号频带较窄,适合做低频段下的振动模态。
- 高频段的激励需要更高的能量,拿锤子的话需要更大的力气。仍不能充分激励高频段宽频的情况下,搞不好要用气枪枪射击琴码才够。
- 接触式的薄片传感器可以不需要过多考虑测量环境,毕竟找一个全消音室成本比测量仪器可能还要高。
- 需要考虑完善的部分包括:这些接触式的部件即使做得再轻薄,也那面对于提琴增加了额外质量,理论上有可能会导致细微的误差。
- 另外不使用麦克风的话显然无法做声辐射方面的测量,测量范围仅限于提琴的振动而不是投射出来的声音。
3.2.3 电脉冲锤+多普勒激光测振仪
在电脉冲锤的基础上,传感器在金属薄片方案上进行了升级。使用Polytec公司的多普勒激光测振仪,直接用激光打点测量不再需要接触琴体的传感器。并且软件中可以将多个测量点的数据进行处理形成我们可以直接观测到的动态振型。如果只使用这种先进的光学仪器而不考虑激励的方法的话,解决的是传感器之前遇到的各种问题。但并不适合进行振型之外,有关声辐射部分的测量需求。对于提琴低阶振型与模态分析时,激光多普勒测振仪是目前的至高神器。至于价格~~~几年前100W人民币左右。今年价格如果是polytec的VIP客户(经销商在上海)的话,2D的型号20W,3D的40W拿货价格。我知道有的同学要为价格掀桌,请稍安勿躁。这部分的价格区间还不是最贵的,属于精密测量级仪器中比较廉价的水平。另外需要提醒不在乎价格的土豪同学,测量仪器并不是花了钱买回家有问题找客服就可以解决的哦亲。首先你需要考虑声场,根据测量目标是否有必要选择全消音室。其次,使用前的仪器校准是否需要做到朔源级,使用时的操作流程是否规范需要预先去厂商处进行培训。最后,万一哪里坏了如果没有与供应商保持着学术级的沟通渠道搞不好修一次要100W肿么办。这些提示对本章节内的所有涉及到测量设备的内容都适用。
3.2.4 非接触式激励+多普勒机关测振仪
讲真,当网管问到Tim 他的琴打算卖多少钱的时候我心里是仅存一丝买得起的希望的。但得知最低售价后,心里顿时坦然了许多。虽然买不起,但我觉得这个价格对不差钱儿的大佬们还是值得尝试的。(哪位拥有了请让我摸一下)毕竟,研发成本都是如此高大上的装备,也不能总是白嫖学校设备不回馈说不过去。是的,他的研发中不光使用了顶级的配置而且还有全消室作为声辐射测量。再次诚恳问下各位同学有没有导师喜欢小提琴的请安利一下本站,能否借用下实验室之类的。
3.4 声辐射与指向性
简单来说这部分就是研究在不同频率不同空间距离下我们实际听到的那些声音的大小等特征,这里会比dB多了一个新单位RMS用于描述这种音量大小的单位。周所众知,音量dB是一个没那么简单的物理量。(详见声学基础部分)上述的那些频谱啥的测量目标可以理解为与物体的振动相关,而在这一节中的内容其实是和我们实际听到的声音更有关系。所以使用的测量方案等同于数字录音中的各种方案与规范要求。在这部分的测量中,声场环境至关重要。最理想的测量场地是全消声实验室。使用的录音设备也都是专业级甚至是为了方向性研究而定制的仪器。在NHK的记录片中我们可以看到日本的声学研究者进行的一次提琴声辐射指向性测量。面对这种实验条件,想说只有“我可以”。关于价格~~这个尺寸的尖劈全消音室加上这个球型多个测量级麦克风的价格, 出于某种众所周知的原因让我毫无兴趣了解具体价格。就像之前说过的一样,这并不是资金可以完全解决的问题。对于某些老师来说,由于工作的原因,别说图片这种消音室了。可以用零电磁波的暗室,大到可以开车进去那种。
3.5 音色主观描述
谁说人耳朵不如机器的?劳资第一个表示不服。人耳不光是一件结构复杂的高精度生化仪器,在易用性与便携性上也有着远超越机器的优势。在进行主观对一把琴进行评测前,只需要搞清楚几个常识和逻辑的问题就可以愉快的用人耳去评价一把小提琴的音色了:
- 参与评价者的耳朵是否正常的,听力损伤严重者(例如聋哑人)不适合对提琴进行主观评测。
- 参与评价者不能有强烈的对于提琴的主观音色审美。例如,法比学派职业演奏家不能去评价爱尔兰fiddle。
- 对于主观用词进行语义分析,确定我说的明亮和你说的明亮是否存在较大差异(详见心理声学部分内容)
- 场地,琴弓,演奏者,录音设备等需要统一。演奏者本身不能对提琴进行评价。
4. 测量数据解读:
4.1 频谱数据分区
当我们想要进一步从测量中数据中有所发现的话,直接观测振型就不够用了。最常见的用于进行分析的数据图表就是如下图中使用FFT(快速傅里叶变换)得到的频谱图:
无论我们使用敲出来的还是正弦波发生器激励,无论我们使用接触式传感器还是声学监听麦克风都可以获取一把小提琴和图中相近似的这种曲线图,每一把提琴的频谱数据图都是不同的。当我们听到一把琴的声音时,我们实际上听到的都是这些特征频率的集合,而不是某一段的特征。
实际上1-10000hz的频段可以被分成四个区域分别进行研究,不同区域的研究方向与数据判定标准各不相同。有耿直的同学问,为什么分成四个而不是五个?简单来说这是大量实际测量之后的总结,另外我们也不是随便糊弄大家搞出来这四个频段分区。他们实际上听起来也是不一样的,这四种不同频段听起来不一样的声音共同组成了一把小提琴实际的整体声音。如果我们把这个整体的声音通过音频处理软件进行一次解刨的话,那么听起来就是酱婶儿的(Colin E. Gough教授课堂实录):
4.2 频谱数据的解读
当我们获得了如上数据,可以对一把琴的多个方面进行判断。尤其是关于提琴的音色判定,迄今为止通过各种对于提琴的声学测量,有如下发现:
- Duennwald发现音色与频率之间的关系表现在 190-650Hz时振幅会影响低频泛音的饱满度;
- Hutchins夫人进一步提出将B1−和A1两个特征频谱频率之间的差值作为小提琴质量标准。B1−A1频率差小于40hz的小提琴易于演奏,声辐射性能较小,在室内乐中更受青睐;独奏者更喜欢40-70hz之间的琴;55-70hz范围内的小提琴在投射方面更强大;高于100赫兹的乐器“刺耳”比较“噪”,难以演奏。
- 施莱斯克表示赞同并且也测了几百把琴后他觉得B1+模式强烈影响小提琴的音色。B1+如果低于510hz声音柔和,敏感度高,音色暗。B1+高于550hz主观听感刺耳,灵敏度低不易于演奏,音色明亮。
- Bissinger表示不服,他的测量实验发现上述那些低频区特征模式中除了A0之外其他都和主观评价出来的小提琴质量好坏没什么关系。
- Gough并没有对争议做出直接评价。他证明了低频段呼吸模式B1-影响着小提琴在1kHz以下的单极特征模式中所有的声辐射,无论是琴体各种直接振动模式还是通过亥姆霍兹空气振动模式。Bissinger对这部分内容持同样观点。
- 名古琴的声辐射能量与阻尼在2000Hz以下时略高于现代工厂琴。这是由于有效临界频率较低,古琴重量比较轻的原因。比较好的小提琴在3000Hz区域的声辐射能量会明显增强。
- Duennwald研究发现650-1300Hz 时如果振幅太大会使声音听起来生硬而且会有鼻音音色出现,在 1300-4200Hz 时小提琴有良好的辐射,在 4200-6400Hz 时如果振幅太大声音则会尖锐刺耳。因此小提琴在2500-4000Hz时对音色的明亮性有较大的影响。
- Bissinger 描述影响音色与频率之间的对应关系是在接近 1500Hz 时如果振幅较小则可以防止产生鼻音音色,小提琴如果在 2000-3000Hz时振幅较大则声音非常动听,但明亮度不够。如果在 3000Hz 以上振幅很小则会使小提琴声音变得和谐柔和。
- 通过对两把面板拱高截然不同的两把名古琴:Plowden和Titian的研究发现。声辐射的指向性与(面板上方的半球与背板下方版请的平均辐射率比值)与面板的弯曲位移与拉伸位移比值相关。
- Weinreich发现在高于1oooHz的重要听感频段内,在某个听音空间中的某个特定点上,小提琴的频谱会在不同音符上出现变化,而同一个音符内的声音也会因揉弦而产生频谱上的改变。因此这意味着频谱会随着小提琴的位置而变化,尤其是当演奏者在演奏时移动。Weinreich强调了这种效应的重要性,它能在琴声中产生更大的“存在感”和“活力”,而不是那种像扬声器发出来的比较死板的声音。Weinreich创造了方向色调颜色这个词来描述这种效果,演奏家可以通过在特定乐句代表的频率中把琴移动到合适的位置从而创造更好的音色。(对为听众服务的演奏家来说才成立)
- 除了小提琴固有的方向性之外,来自表演空间周围墙壁的延时混响也对小提琴(或任何其他乐器)使用揉弦演奏所产生的声音波形产生重大影响,这是J. Meyer首次指出的。
- Fletcher和Rossing再现了J. Meyer对小提琴和大提琴的测量结果,证明了声音随着频率的增加而增加的方向性,以及演奏者在高频下演奏下有一种美化遮盖小瑕疵的显著效果。
- 在Claudia Fritza在主观音色盲测试验中发现:听众发现新小提琴的演奏投射效果远传性明显好于Strad。此外,在音色上听众更喜欢新的小提琴而不是旧的小提琴。尽管听众来自不同的专业背景(这里的听众包括演奏家、制琴师和声学研究者),但所有背景的结果都非常相似。另外,Fritza再次发现,低频段的频谱特征除了和主观评价出来的好坏没关系。甚至和音色偏好也没啥关系。
是的,各位提琴声学研究者之间的结论并不统一。说出来你可能不信,这就是科学研究中随处可见的状况。网管觉得各位前辈说的都有一定道理,但到目前为止并没有一个圆满的判定标准可以搞定音色这种主观性很强的声学特征。这跨越了多个学科,并已经涉及到认知科学的层面。“建立客观测量结果与人的主观之间的映射关系。”这一课题并不容易。我们还有很多基础的工作需要完成。在搞清楚音色之前,还有点事儿需要先搞清楚。频谱特征图并不能解决例如一把琴音量大小?均衡性如何?动态响应范围等比音色这种个人偏好更重要的基础判定标准。我们需要更科学(而不是更贵的仪器),更规范的测量方案去从基础做起循序渐进的去解决一个个难题。
别说写论文有不同结论,互相都很熟悉的老师们见了面吵起来都正常。这种争论的激烈程度可以达到让人震惊的地步,两位年过花甲的老教授会像粉圈两帮小女生在机场为了站位问题打起来那种。区别在于他们各自维护的可能是牛顿与麦克斯韦尔。就像爱迪生和特斯拉的两种解决方案一样,就算见了面想要怼死对方,但其实他们都有一个共同点。就是科学研究的规范性与严谨性,这一点在测量上得到了充分的体现,经常会达到苛刻的地步。对于工程界的老师们来说,一次测量的失误在我们感兴趣的提琴制造演奏方面并没有什么了不起的关系。但如果同样的测量失误出现在工厂和发电站中的时候,面临的可能就是一次重大的损失甚至伤亡。
无论上述两位谁赢了,对于普通人来说重要的是到了晚上再也不用点蜡烛照明了。
5. 争议与质疑
有了测量,就有了标准。有了标准,就一定会分高下。目前对于提琴声学测量,有耿直的朋友说:“制琴是艺术,不能用量化的方式去评价一把琴。”对此网管持怀疑态度。如果是这样的话,意大利和美国的三年制琴比赛是搞着玩的?别说制琴有比赛,演奏好像也有比赛。提琴制作比赛就是一种基于人的主观听力与历史悠久的制琴经验的标准,对于这种比赛应该少一点质疑多一点肯定。任何一种标准都有积极意义,虽然不完美但也远比没有标准的胡说八道要好。而科学客观的测量是帮助人做出准确判断的辅助工具,但并不能彻底解决人与人之间信任的问题。
另一位耿直的朋友说”文无第一,武无第二。”对此,网管表示赞同。对于巴尔扎克和托尔斯泰来说,这句话没错。两位都是人类文化艺术中的顶峰,他们可以是并列的关系。然鹅,对于其他绝大部分非行业泰斗的人来说我们可能更 需要一种标准才能取得进步。文无第一的话那科举状元是个啥。
还有一种耿直的朋友对于测量的客观公正性提出质疑,这是一个非常关键的问题。众所周知,Oberlinworkshop不仅进行了大量的提琴声学测量,而且也有与Cluadia大姐进行合作的主观评测项目。所以你猜下图中得分最高的5号琴和9号琴是谁做的?
虽然新琴在这次与古琴的盲测对决中取得了全面的胜利,但对于现代制琴师来说这是一种很尴尬的局面。仅用8把琴做对比测试,从样本量上来说既不能让古琴爱好者信服也不能得到有统计学常识的学者的认同。而制琴师如果参与了相关的客观测量的相关工作也无法摆脱既做运动员又做裁判员的双重身份。网管更倾向于相信本次盲测的结果是有参考性的。但就算其中的某一位制琴师真的是天下第一,我们仍无法通过这样的样本量得出现代制琴师这一群体已经全面超越的古代制琴师的结论。这并不科学也不符合逻辑。
最后一种耿直的老司机说的比较直接也很有代表性“外行凭什么要给内行定标准? ” 这句话说得非常在理,但忽略一个前提:在一个以人的主观感知为主要判断的产品中,也许外行的判断存在瑕疵但从立场上也许更中立一些。这也是为什么有一家做轮胎的企业目前成为了全世界餐饮行业的标准制定者。
References
Donec aliquam auctor tortor, non malesuada magna consectetur vitae. Nam condimentum justo metus, ac varius neque molestie eget. Aliquam ultricies eros viverra, vulputate turpis tincidunt, tempor lacus. Mauris euismod metus finibus sagittis tincidunt. Donec a augue viverra, porta metus non, congue metus. Nulla tincidunt purus non pharetra elementum. Aliquam fringilla elit ac felis consequat, ut viverra urna porta. Nunc malesuada quam risus. Mauris pellentesque pellentesque porta. Vivamus euismod vulputate tortor. Aenean quis pellentesque nibh consectetur vitae. Nam condimentum justo metus, ac varius neque molestie eget. Aliquam ultricies eros viverra.
- Lorem ipsum dolor sit. (18th ed., 2015)
- Consectetur adipiscing elit. (18th ed., 2015)
- Donec porttitor purus sit.
- Sed convallis leo aliquam.
- Donec eu nisl volutpat. (18th ed., 2015)
- Fringilla orci id, porta quam. (18th ed., 2015)
- Morbi non lectus vitae mauris. (18th ed., 2015)
- Ultrices pretium vitae non erat.
- Nulla consequat arcu vitae. (18th ed., 2015)
- Lorem ipsum dolor sit. (18th ed., 2015)
- Consectetur adipiscing elit. (18th ed., 2015)
- Donec porttitor purus sit.
- Sed convallis leo aliquam.
- Donec eu nisl volutpat. (18th ed., 2015)
- Fringilla orci id, porta quam. (18th ed., 2015)
- Morbi non lectus vitae mauris. (18th ed., 2015)
- Ultrices pretium vitae non erat.
- Nulla consequat arcu vitae. (18th ed., 2015)
- Sed convallis leo aliquam.
- Donec eu nisl volutpat. (18th ed., 2015)
External Links
- Lorem ipsum dolor sit. “Vivamus quis mi eget justo porttitor eleifend” gloriathemes.com – November 2, 2010
- Consectetur adipiscing elit. “Cras blandit felis a cursus fringilla.” gloriathemes.com – June 13, 2017
- Donec porttitor purus sit. “Integer porta dolor sit amet maximus rhoncus.” gloriathemes.com – April 10, 2013
- Sed convallis leo aliquam. “In at sapien quis ante ullamcorper porttitor.” themeforest.ney – July 21, 2012